Vitale gewassen, vitale voeding

Paul werkt als onderzoeker voedingsvitaliteit in het Crystal Lab in zijn woonplaats Basel. Hij schreef samen met Petra Essink het boek ‘Barstensvol leven – een pleidooi voor vitale voeding’. Ik ga in gesprek met hem over wat vitale voeding is en wat kristallisatiebeelden ons laten zien.

Paul, wat is vitale voeding eigenlijk?

“Voor mij is dat voeding die onze veerkracht en weerbaarheid ondersteunt, zoals biologische en biodynamische voeding. Er is een interessant kleinschalig onderzoek uitgevoerd naar nonnen in een Duits klooster, waarbij ze wisselend gangbaar en biodynamisch aten en waarbij ze niet wisten op welk moment zij wat aten. In periodes dat ze biodynamisch aten ervoeren ze een piek in allerlei gezondheidsaspecten, zowel op het fysieke, als het sociale vlak en zelfs op het ik-niveau. Ze konden zich beter concentreren, beter mediteren en meer bij zichzelf komen. Ik zou willen zeggen, het leek alsof ze veerkrachtiger werden op de vier lichaamslagen die de antroposofie kent: het fysieke, het etherische, het astrale en het Ik-lichaam. Een ander boeiend onderzoek was het kippenonderzoek van Machteld Huber. Dat liet zien dat biologisch gevoerde kippen een alerter immuunsysteem hadden en zich sneller herstelden na ziekte dan de controlegroep die gangbaar voer at.”

“Zulk onderzoek geeft voor mij aanwijzingen op welk niveau veerkrachtige en vitale voeding ons ondersteunt. Dus niet alleen op het fysieke, maar ook op andere vlakken. Maar het is nog niet allemaal wetenschappelijk hard te maken en ook het begrip ‘vitaliteit’ is nog niet wetenschappelijk omarmd. ‘En je wordt toch ook niet ziek als je gangbare voeding eet?’, zegt mijn puberzoon wel eens. Dat klopt, het ligt subtieler.”

Zijn biologische en biodynamische groenten zelf veerkrachtiger?

“Ja, grosso modo wel, al kan je als bio-boer natuurlijk ook het verkeerde ras hebben of de verkeerde bodem en dan zijn de gewassen niet zo vitaal. Maar je kunt bijvoorbeeld zelf het komkommerexperiment doen en het verschil zien (zie Odin.nl/actueel). Bij een biodynamische

komkommer die je aan stukjes snijdt die je aan elkaar drukt, zullen na een paar weken de stukjes weer met elkaar vergroeid zijn, terwijl de gangbare komkommer over het algemeen eerder uiteen valt. Ik vind dat een mooie indicator voor de mate van veerkracht en het zelfherstellend vermogen, dat bij biodynamische komkommers meestal groter is.”

Maar zijn planten die zelf vitaal zijn dan ook echt gezonder voor degene die ze opeet?

“Er is veel wetenschappelijk onderzoek waarbij er soms wel en soms geen verschil wordt gevonden tussen bio en gangbaar. Biodynamisch wordt niet zo vaak onderzocht omdat het een te kleine markt en te onbekend is. Ik denk wel dat langzamerhand geaccepteerd wordt dat er meer gezondheidsbevorderende stoffen voorkomen in bio-producten en sowieso minder pesticideresiduen. Maar om dat direct te koppelen aan gezondheid is gewoon heel lastig. Het hangt van zoveel factoren af, onder andere hoe je de producten in je keuken bereidt. Ook een vitaal product kun je ‘tot snot’ koken, dan blijft er natuurlijk niet veel meer van over van de extra kwaliteit.”

Hoe meet jij hoe vitaal voeding is?

“Ik gebruik de kristallisatiemethode. Als je koperchloride oplost in een petrischaaltje en dat laat verdampen ontstaat er een heel dunne kristalvorm. Als je daar bijvoorbeeld wortelsap aan toevoegt krijg je een heel specifiek kristallisatiebeeld. Je kunt bijvoorbeeld het verschil zien tussen verse en

verouderde producten. Een vers product geeft een coherent kristallisatiebeeld met duidelijke naaldbanen en een duidelijk krachtig centrum dat het hele schaaltje vult. Als je dat wortelsap dan zeven dagen laat staan in de koelkast en je kristalliseert het opnieuw dan zie je dat het beeld uit elkaar valt. De naaldbanen worden zwakker. Zo hebben we met een ISO-gecertificeerd beoordelingspanel onderzoeken uitgevoerd naar het verouderingsproces van sappen van allerlei groenten.”

(tekst gaat verder onder foto)

Kristallisatiebeeld tarwe-extract, biodynamisch: "Een duidelijk en krachtig kristallisatiecentrum. de naaldbanen zijn compact en reiken van het beeldcentrum naar de rand van het petrischaaltje"

Tarwe-extract, gangbaar: "De naaldbanen vallen uiteen. Een gerichtheid op de rand ontbreekt. Er is vooral sprake van het 'uitlopen' van de naaldbanen over de oppervlakte."

"Een kristallisatiebeeld komt echt binnen"

“Ook onderzoeken we de verschillen tussen gangbare, biologische en biodynamische groenten die van één locatie afkomen. Die krijgen we blind aangeleverd en onderzoeken we in meerdere herhalingen ook blind met ons onderzoekspanel. Als we ze dan rangschikken naar kwaliteit zie je consequent dat biodynamisch op de eerste plaats komt, dan bio en vervolgens gangbaar.”

Dus je kunt aan het kristallisatiebeeld zien ‘Dit is een verouderde plant?’

“Dat is niet zo moeilijk. Ik heb voorbeelden van wortel, kool, tuinkers, maar ook hele goedkope rode wijn en hele dure rode wijn. Daar was het verschil precies hetzelfde. Goedkope rode wijn liet allerlei afbraaktendensen zien en de dure rode wijn had een hele krachtige impuls. We hebben ook gekeken naar het effect van röntgenstraling op tuinkerszaadjes, daar zagen we ook die verschillen in terug. In allerlei behandelingsmethodes zien we het terug; hoe meer je een product behandelt, hoe minder het in staat is een coherent of harmonisch kristallisatiebeeld te vormen.”

Dus het is beter om rauw te eten?

“Niet per se. Je vertering moet het wel aankunnen. Ik denk dat een doorwarming van veel van onze producten en groenten nodig is om het verteerbaar te maken. Zeker bij granen. Maar er is natuurlijk een heel groot gebied tussen kapot koken en verteerbaar maken.”

Heb jij zelf nog concrete tips voor het klaarmaken?

“Ja ik vind smoren een heel goede methode, dus met een heel dun laagje water met een klein beetje zout en wat olie. Het is heel waterzuinig en je stoomt je maaltijd daarmee gaar. Vruchten hebben veel minder tijd nodig om gaar te worden, stronken en wortels natuurlijk veel langer.”

Wat doet het werken met kristallisatiebeelden met jou?

“Ik merk elke keer dat het kijken naar kristallisatiebeelden en het zien wat een bewerkingsproces of veroudering teweeg brengt, veel meer impact op mij heeft dan als ik naar tabellen kijk met cijfers over bepaalde stofjes. Zo’n beeld komt écht binnen! Het spreekt mijn moraliteit aan als ik zie wat voor effect verschillende bewerkingen hebben op het kristallisatiebeeld. En dat maakt indruk op mij. Ook het effect van landbouwsystemen. Als ik zie wat het effect is van veel gangbare landbouw, dan raakt dat me. Je ziet in het beeld een structuur die uit elkaar valt, dat is echt heftig. Terwijl je in een biodynamisch monster juist een krachtig product ziet.”

(tekst gaat verder onder foto)

Kristallisatiebeeld rauwe melk

Gehomogeniseerde melk: "Er vindt een enorme verandering plaats in de structuur van het kristallisatiepatroon. Bij homogeniseren wordt melk onder druk door een nauwe spleet geperst. De structuur en grootte van de vetbolletjes wordt daardoor sterk beïnvloed."

Hoe verloopt een kristallisatie-onderzoek?

“We zetten 8 à 9 mensen in ISO-gecertificeerde smaakpanelhokjes van een standaard witte kleur met een standaard tl-balk. We laten ze onafhankelijk van elkaar foto’s zien van de kristallisatiebeelden en die vergelijken ze met elkaar en dan komen we tot een rangschikking.

Wie heeft de kristallisatiemethode bedacht?

“Die is ontwikkeld door Ehrenfried Pfeiffer, een student van Rudolf Steiner. Hij vroeg Steiner heel specifiek ‘Hoe kan ik de etherische, oftewel de vitaliteitslaag van planten, dieren en mensen onderzoeken?’ Steiner gaf aan dat dit met het een kristallisatieproces zou kunnen en Pfeiffer heeft daarop de koperchloridekristallisatiemethode ontwikkeld."

Zijn er ook andere zaken die je onderzoekt?

“ Ik ben bezig met een onderzoek naar het effect van elektromagnetische GSM-straling op homeopathische preparaten, al ligt dit politiek gevoelig. En ik heb onderzoek gedaan naar de effecten van röntgendetectie in de voedingsmiddelenindustrie. Hierbij wordt met lage doses röntgenstraling door verpakkingen of glazen potjes ’gescand’ op de aanwezigheid van plasticdeeltjes, glas en metaal. In een pilotproject met afbakcroissants en -pistoletjes was het effect van de straling duidelijk waarneembaar. Een collega in Darmstadt kon dat bevestigen. Toch wel bevreemdend dat er zo weinig ruchtbaarheid aan deze methodiek gegeven wordt. Uiteindelijk is door Demeter Duitsland röntgendetectie niet toegestaan voor producten die het Demeterkeurmerk willen, op een enkele productlijn na dacht ik.”

Wat is er zo bijzonder aan de kristallisatiemethode?

“De beelden laten iets totaal anders zien dat een opsomming van de aan-, of afwezigheid van inhoudsstoffen. Die beelden komen binnen en doen een appél op mijn moraliteit als ik het effect van landbouwsystemen of bewerkingsstappen zie.”

“Het unieke van de kristallisatiemethode is dat het gebruik maakt van een opbouwend fenomeen, namelijk in hoeverre het product de koperkristalnaaldjes kan organiseren. En dat is fundamenteel anders dan wat je normaal doet wanneer je een product afbreekt om te zien wat er voor stoffen inzitten.”

Kunnen we die kristallisatiebeelden niet gewoon bij de groenteschappen neerzetten zodat iedereen zelf kan zien hoe vitaal de groenten en het fruit zijn?

“Daar is wel over nagedacht en dan blijkt het toch lastig, want je moet de consument wel wat uitleggen. De reclamecodecommissie zit er natuurlijk ook streng bovenop. Je kunt niet op je Odin vrachtwagen zetten ‘Dit is het kristallisatiebeeld van Odin sperziebonen ten opzichte van andere bonen en dus zijn ze gezonder’. Daar ontbreekt de wetenschappelijke grond nog voor. Dat is het moeilijke met onderzoek: als je het heel netjes en dichtgetimmerd formuleert kun je er vaak weinig van bakken.”

“Er is nog geen voldoende harde fundering van de werking van de kristallisatiemethode. Materialistisch gezien begrijpen we niet waarom producten afkomstig van de gangbare landbouw minder coherente kristallisatiebeelden geven, waarin afbraak domineert. Er gebeurt ontzettend veel in het petrischaaltje tijdens het kristallisatieproces.”

Hoe wordt er in de voedingsonderzoek gekeken naar de kristallisatiemethode?

“Het wordt serieus genomen in de zin dat we inmiddels een flink aantal peer reviewed artikelen gepubliceerd hebben, waarbij onderzoekers uit het veld, niet directe collega’s, het artikel controleren op het wetenschappelijk niveau. We hebben laatst een artikel gepubliceerd in het gerenommeerde magazine PlosOne over de visualisatietechniek van kristallisatiebeelden.”

Je schrijft in je boek dat er bij voedingsonderzoek ook naar het geheel moet worden gekeken in plaats van alleen naar de afzonderlijke ingrediënten, zoals nu gebeurt. Even praktisch: wat is dan het verschil tussen vitamine C binnenkrijgen via een pil of via een sinaasappel?

“Er is onderzoek gedaan bij rokers naar het effect van betacaroteen, de belangrijkste antioxidant in wortels. Als je rokers dagelijks wortels geeft vermindert dit de kans op longkanker. Maar als je betacaroteen los toedient dan wordt de kans op longkanker juist hoger! Wanneer je eet komt er een heel complex van stoffen in je spijsverteringssysteem terecht. Vitamine C uit een sinaasappel zit dan in een matrix van allerlei stoffen en vezels die van invloed zijn op de bio-opneembaarheid ervan. Het is heel moeilijk om de effecten van losse stoffen onder laboratoriumcondities te vergelijken met het effect van die stoffen wanneer ze in hun natuurlijke samenhang geconsumeerd worden, hier zijn meerdere discrepanties van bekend. Ik denk dus dat er een wezenlijk verschil is tussen vitamine C uit een pil en uit een sinaasappel. ”

Nu heb ik zelf geen laboratorium. Hoe kan ik zelf de vitaliteit van een product herkennen?

“In veel supermarkten liggen bio en gangbare producten naast elkaar. Let eens op de prei of de gember, daarvan is de gangbare versie bijna 3 keer zo dik als de biologische of biodynamische. Ik heb één keer gangbare asperges gegeten, dat doe ik nooit meer. Ik had gewoon een nat bord! Het dreef in het vocht. Dus dat visuele aspect vind ik belangrijk.”

“Dat gangbare producten vaak groot zijn komt vooral door de eenzijdige focus op groei. Die is vooral gericht op massaontwikkeling in de eerste fase van planten en niet op de tweede fase waarin rijping plaatsvindt. Groei en rijping lopen enigszins door elkaar heen natuurlijk, dat zie je ook in bladreeksen. Je kunt een plant nemen uit je tuin en alle blaadjes eraf halen, onderaan beginnend. Als je dat dan links voor je neerlegt en vervolgens alle blaadjes in een halve cirkel neerlegt dan zie je eerst een vormontwikkeling naar alsmaar groter, boller en ronder. Dat is de eerste fase, de massavorming. Daarna zie je een soort rijpingsfase waarbij er inkepingen in het blad komen en het blad kleiner en kleiner wordt tot het op een gegeven moment verdwijnt in de vorm van de meeldraden.”

“Telers kunnen de rijpingsprocessen stimuleren door de groei beperkt te houden, door licht, warmte en droogte ‘in te zetten’. Je kunt je voorstellen dat vroegrijp oogsten, dat wil zeggen als de rijpingsprocessen nog niet tot een eind zijn gevoerd, ‘onaffe’ producten geeft. Harde, onrijpe kiwi’s zijn gemakkelijk te transporteren, maar aan de smaak is niets te beleven. In de meeste wetenschappelijke artikelen over biologische en biodynamische voeding lees je dat daar toch wel meer rijpings- en gezondheidsbevorderende stoffen inzitten dan in gangbare producten. En die worden gevormd in de tweede fase, de rijpheidsfase. Daar zetten gangbare boeren vanwege de druk vanuit de markt natuurlijk veel minder op in, die zetten vooral in op massavorming. Daar ligt een taak voor de consument, dat we meer waarde gaan hechten aan producten die een voldoende mate van groei én rijping hebben; oftewel sappige, smaakvolle producten.”

Er zijn ook andere methoden om vitaliteit te meten, zoals stijgbeelden en biofotonenonderzoek. Is dat vergelijkbaar met kristallisatiebeelden?

“Beide methoden werken vanuit eenzelfde principe, maar de methodiek is heel anders. Bij stijgbeelden gebruik je een filterpapiertje dat je verticaal in een cirkel in een schaal gevuld met sap zet. Dan los je daar twee vloeibare metaalzouten in op. De vloeistof stijgt dan op in het papier en geeft een reactie in kleur en vorm. Ik vind de interpretatie daarvan veel lastiger, maar het onderscheid tussen bedrijfssystemen is met stijgbeelden vaak wel makkelijker te maken. Met kristallisatiebeelden kun je de kwaliteit van het product beter herkennen.”

“Over biofotonenonderzoek wordt veel gepubliceerd, daar wordt naar de mate van het vast kunnen houden van de zogenaamde biofotonen gekeken. Anders dan de kristallisatiemethode en de stijgbeelden is dit geen beeldvormende methode.”

“Wat ik ook heel spannend vind is het smaakonderzoek van Uwe Geier in Darmstadt. Hij bevraagt een smaakpanel niet alleen op gewone dingen, zoals hoe zout, hoe zoet, hoe bitter een voedingsmiddel, maar gebruikt ook een meer gevoelsmatige methode. Word je hier warm of koud door? Voel je je meer heel of voel je je meer uiteen? Meer of minder in balans? Dit is een heel nieuw onderzoeksgebied waar veel interesse voor is, ook uit het wetenschappelijke veld.”

Is kristallisatieonderzoek ook mogelijk op dieren en mensen?

“Ehrenfried Pfeiffer, de uitvinder van de kristallisatiemethode, is vrij snel begonnen met het onderzoek van menselijk bloed. Hij heeft een eredoctoraat gekregen aan de universiteit van Philadelphia voor zijn vroegdiagnose van kanker. Alleen is het heel moeilijk te reproduceren wat hij nu precies gedaan heeft. We zijn aan het verkennen of we dit soort onderzoek met hedendaagse techniek en wetenschap nieuw leven kunnen inblazen. Van 1975 tot 2005 heeft het Louis Bolk instituut ook bloedkristallisatie-onderzoeken gedaan voor antroposofische huisartsen. Dat bleek heel waardevol te zijn.”

“In Japan is er wel kristallisatieonderzoek gedaan waarmee diabetes werd aangetoond. En bloeddoping. Dus er zijn wel heel spannende resultaten mee te behalen. Maar volgens mij is het vooral interessant als je tot een vroegdiagnose van ziektes, zoals kanker, kunt komen. We willen dat in de toekomst wel oppakken.”

Zijn er bepaalde bewerkingsmethodes voor voedsel waarvan jij zegt ’Die moeten we niet gebruiken?’

“Homogenisatie van melk geeft een enorm effect in kristallisatiebeelden. Daar hoef je geen expert voor te zijn om dat te zien. Ik snap ook niet waar het voor nodig is. Ja het voorkomt het opromen van de melk, maar als je niet-gehomogeniseerde melk een beetje schudt heb je dat probleem ook niet. Gesteriliseerde melk is natuurlijk waanzin, dat je dat bij kamertemperatuur kunt bewaren. Uiteindelijk geldt natuurlijk, hoe meer bewerkt, hoe minder vitaal..”

Welke voeding levert de mooiste kristallisatiebeelden op?

“Rauwe melk springt er altijd uit bij mij. En ik heb pas met twee Deense kunstenaressen een reeks heel bijzondere producten gekristalliseerd. Van mos en kabeljauw tot brandnetel, van alles. Maar bloedkristallisatie vind ik het meest bijzonder omdat het zo intiem is. Het geeft de gelegenheid om in de gesteldheid van een persoon te kijken. Ik zou me daar wel meer in willen ontwikkelen.”

Welke kant gaat het kristallisatieonderzoek op in de toekomst?

“We onderzoeken met een aantal universiteiten de kwaliteitsverschillen tussen voeding afkomstig van bio- en biodynamische landbouw. Die verschillen zijn aanzienlijk. Ook willen we beter begrijpen hoe de beelden ontstaan, daar is nog een hoop onduidelijk over. Daarnaast zal de methode ook ingezet worden in het onderzoek naar medicinale planten, zoals Iscador, een maretakpreparaat dat binnen de antroposofische geneeskunde gebruikt wordt bij kankerpatiënten. En we zijn heel benieuwd naar het effect van de hemellichamen op de vitaliteit van planten, vooral medicinale planten. En dat in relatie tot het moment van besproeien van de akkers met biodynamische preparaten. Ik zie veel spannende mogelijkheden.”

Onderzoeken jullie ook zaadvaste gewassen?

“Ja daar wordt onderzoek naar gedaan. Opvallend hieraan is dat de hybride gewassen minder tot rijping lijken te komen en eerder afbraaktendensen laten zien. De genetische diversiteit van de zaadvaste soorten is wat mij betreft ook een aspect van vitaliteit.”

Over Paul Doesburg

Paul Doesburg is geboren in 1968 en studeerde medische biotechnologie. Hij heeft zes jaar gewerkt aan kankeronderzoek aan de Erasmusuniversiteit en celgenetica aan de Radboud Universiteit waarna hij de overstap maakte naar een meer holistische onderzoeksbenadering bij het Louis Bolk instituut. Na 10 jaar in EU-verband gewerkt te hebben aan de kristallisatiemethode, werkt hij sinds juli 2020 in Arlesheim (Zwitserland) bij de Verein für Krebsforschung aan homeopathie en kristallisatie.