Onafhankelijk boeren met zaadvaste gewassen
Onafhankelijkheid van zaadleveranciers, biodiversiteit en vitale gewassen: slechts een paar redenen waarom zaadvaste groenterassen zo belangrijk zijn. Maar wat houdt zaadvast in? Claartje spreekt erover met Teun Luijten, boer bij Odin boerderij De Beersche Hoeve.
Teun, laten we bij het begin beginnen. Wat zijn zaadvaste rassen?
“Zaadvaste rassen ontstaan door de klassieke manier van kruisen en selecteren. Hierbij werk je in meerdere generaties naar de planten toe met de juiste eigenschappen, zoals een bepaalde bladstand, mooie vruchten of goede smaak. Zo creëer je een ras dat al die goede eigenschappen heeft, maar ook met de bandbreedte van de diversiteit en genetica van de plantengeneraties daarvoor. Deze robuuste eigenschappen maken dat het ras veel minder vatbaar is voor ziektes en plagen of beter om kan gaan met extreme weersomstandigheden dan de tegenhanger van zaadvaste rassen: de F1-hybride.”
“Bij de F1-hybride volg je een heel andere weg. Hierbij pas je inteelt toe waarmee je uniforme vrouwelijke en mannelijke lijnen maakt waarna je op zoek gaat naar de juiste combinaties van de moeder- en vaderlijnen om een uniform ras te maken. Deze levert uniforme vruchten op en dat is ook de reden dat boeren de afgelopen decennia massaal voor F1-rassen kozen. Nadelen hiervan zijn dat er niet verder geteeld kan worden met de zaden van de F1-hybride en boeren daardoor afhankelijk zijn van de grote internationale zadenleveranciers. Ook worden bij de ontwikkeling van F1-hybriden steeds meer technieken toegepast die niet passen bij de biologische landbouw.”
Dus bij zaadvaste gewassen kun je het zaad oogsten en opnieuw zaaien en bij F1-gewassen niet?
“Ja, dat klopt. Boeren selecteerden vroeger allemaal hun eigen planten om nieuw zaad van te winnen en hierdoor ontstonden gewassen die uitstekend bestand waren tegen de lokale weersomstandigheden en ziekten. Elk straatje had zijn eigen zaadje om het zo te zeggen. Ook belangrijk om te weten is dat er bij F1-hybriden meer wordt toegewerkt naar eigenschappen als grote vruchten en een hoge opbrengst, terwijl de focus bij zaadvaste gewassen ligt op voedingskwaliteit en goede smaak.”
Wat doen jullie bij De Beersche Hoeve?
“Wij vermeerderen zaadgoed en veredelen nieuwe groenten. De vermeerdering is vooral voor Bingenheimer Saatgut, een Duits bedrijf dat de biodynamische zaden reinigt, test, verpakt en verkoopt aan tuinders in West-Europa. We krijgen van hen zaad, dat zaaien wij en vervolgens oogsten we daar weer de zaden van. Het veredelen van groenten houdt in dat we rassen proberen te verbeteren of nieuwe rassen creëren. Ook telen we zaadvaste gewassen. De oogst daarvan wordt weer verkocht in de Odin winkels. We hopen zo zaadvaste rassen weer populairder te maken, ook door er meer over te vertellen.”
Hoe zie jij de toekomst van de biodynamische landbouw?
“Ik hoop dat mensen meer bewust worden van hun omgeving en van wat zij eten. Het liefst veel lokaler, zoals met pluktuinen, maar ook dat de keten van boer tot bord veel korter wordt. Hopelijk kunnen we zo met z’n allen stappen zetten waardoor we de wereld een beetje kunnen redden, wordt de bodem voedzamer en krijgen we gezondere producten. Er moet weer meer harmonie komen.”
Over Teun Luijten
Boer Teun Luijten (1989) woont samen met zijn vriendin Maxim en dochtertje Fien op De Beersche Hoeve. Hij begon als vakantiemedewerker bij de boerderij en is uiteindelijk blijven hangen. Het is de bedoeling dat hij in de toekomst de leiding van de boerderij overneemt van René en Gineke.
