Vogelgriep: gevolgen voor pluimveehouders, kippen en producten

Foto: De Lankerenhof

Sander Verbeek van De Grote Kamp (leverancier biodynamische eieren onder het merk Odin, omgeving Uden)

“Gelukkig hebben we op onze biodynamische bedrijven nog geen besmettingen gehad. Ik maak we wel ernstig zorgen omdat er nu wekelijks nieuwe besmettingen zijn. Mocht een van onze bedrijven besmet raken dan zullen we dat merken in de aanvoer van eieren en minder beschikbaar hebben voor onze klanten. Laten we hopen dat de huidige maatregelen het virus binnen de perken houdt en we de leveringen aan de winkels kunnen blijven garanderen”

“Biologische en biodynamische eieren mogen ook nadat kippen al meer dan 16 weken opgehokt zijn onder het biologische of Demeter-keurmerk in de winkels liggen. Er zijn heel veel normen waar biologische en biodynamische pluimveehouderijen aan moeten voldoen; de uitloop naar buiten is daar maar één van. Als dat ontbreekt mogen ze nog steeds de keurmerken dragen.”

“Kippen die gewend zijn naar buiten te gaan zie je de eerste dagen nog voor de luikjes staan wachten tot ze open gaan. Daarna zie je dat ze eraan wennen om binnen te blijven. We doen veel om ze bezig te houden in de stal. Ze hebben zandbaden en we hangen balen luzerne op, wat ze lekker vinden en waar ze graag mee rondscharrelen. De overdekte uitloop is nog gewoon open, dus op die manier hebben ze toch een behoorlijk extra ruimte met het klimaat van buiten. Daarnaast werken we met veel minder kippen per m2 waardoor ze veel ruimte hebben en dus ook minder stress ervaren van de ophokplicht”

“De landelijke hygiënemaatregelen als gevolg van vogelgriep hebben veel effect op je bedrijfsvoering. Er mag, buiten de boer zelf, geen bezoek meer komen, er zijn speciale routes die onze auto’s moeten volgen als ze de eieren halen en iedere auto moet voor en nadat ze op het bedrijf zijn geweest volledig ontsmet worden."

“Vaccineren zou op termijn een oplossing kunnen zijn maar zover zijn we nog lang niet. Het probleem zit hem met name in de export, er zijn veel landen die geen vlees willen van gevaccineerde kippen, en als we alleen de legkippen zouden vaccineren is dat uiteindelijk maar een halve maatregel die niet gaat werken. We zullen om moeten gaan met de situatie zoals deze momenteel is en ondertussen onderzoeken wat lange termijn oplossingen zijn. Maar dat zal niet eenvoudig zijn.”

Chris Borren van De Lankerenhof (leverancier biologische eieren, Voorthuizen)

“De vogelgriep geeft wel spanning. Een bedrijf hier vlakbij is geruimd. Wij zitten net buiten de straal van 10 kilometer waarbinnen alle pluimveebedrijven geblokkeerd worden. Dan mag je geen eieren afvoeren en staat je bedrijf gewoon stil. Het ophokken zelf heeft al veel consequenties. Alleen noodzakelijk bezoek mag langs komen. En iedere keer dat we een stal ingaan doen we ander schoeisel en kleding aan.”

“Voor de jonge kippen die nog nooit buiten zijn geweest maakt het ophokken niet veel uit, maar voor de oudere wel. Je ziet dat ze wat onrustiger zijn. Er is altijd een pikorde tussen kippen, maar als ze naar buiten kunnen speelt dat niet zo’n rol. Binnen hebben de wat angstigere kippen het soms wat lastiger, ze krijgen dan wel eens een pik van een ander als ze bij het voer komen en dat maakt ze nog wat angstiger en het geeft onrust.”

“Onze kippen hebben veel scharrelruimte in de stal. Twee keer zoveel als de norm voor biologische pluimveebedrijven. Als kippen buiten lopen eten ze kleine steentjes die helpen bij de spijsvertering. Nu ze niet naar buiten kunnen strooien we maagkiezel in de stal zodat ze die steentjes toch binnen kringen en ook wat te scharrelen hebben. En we hebben luzernebalen waar ze naar hartenlust in kunnen pikken. Daarnaast strooien we meerdere keren per dag gekiemde granen.”

“Biologische kippen komen meer buiten waardoor hun afweersysteem meer geprikkeld raakt, waardoor ze in principe meer weerstand moeten hebben dan gangbare kippen, maar dat is moeilijk aan te tonen. Het verschilt ook per koppel (groep kippen, red.).“

“We ontkomen misschien niet aan vaccineren, maar dan moet er wel een goed vaccin zijn en er moet vanuit de EU een gezamenlijk beleid komen. Nu zijn producten van gevaccineerde dieren vaak niet welkom in andere landen en dat blokkeert het toestaan van vaccinaties.”

“Een andere oplossing is misschien minder kippen. In onze omgeving zitten er ruim een half miljoen kippen op 1 km2, dat is wel veel. Ook zijn wij al lang op zoek naar robuustere kippenrassen. Maar hoe test je robuustheid? Dan moet je dieren hebben die juist veel naar buiten gaan zodat ze resistent kunnen worden tegen ziektes. Nu hebben de ouderdieren van onze kippen vaak al geen weerstand. Het hele systeem moet eigenlijk robuuster.”

Henri Verstappen van KemperKip (slachterij, Uden/Doetinchem. Levert vleeskippen onder merk Huis Ter Mee)

“Er zijn zo’n 20 pluimveehouders die aan ons leveren en sommige daarvan vielen de laatste tijd binnen de 10 km-zone van een besmet bedrijf. Die komen dan onder toezicht van de NVWA en mogen niet door ons geslacht worden, maar alleen door speciale slachterijen. Voor biologische kippen zijn dat trouwens wel SKAL-gecertificeerde bedrijven. Vervolgens mag die pluimveehouder pas na 30 dagen weer nieuwe kuikens hebben, waardoor er een gat ontstaat in de levering. Het lukt steeds om dat op te lossen, maar dat kost wel wat moeite.”

“Mocht de beschikbaarheid een probleem gaan worden dan zijn we genoodzaakt biologisch kippenvlees uit het buitenland inkopen. Natuurlijk stemmen we dat wel met afnemers af, zoals Odin. We denken vooralsnog niet dat de prijzen door de vogelgriep zullen stijgen. De meerkosten van alle maatregelen die we treffen komen voor onze eigen rekening en berekenen we niet door. We zien deze vogelgriep als een tijdelijk probleem.”

“Vanwege de vogelgriep passen we de etiketten van onze producten aan. Nu staat er ‘vrije uitloop tussen bomen en struiken’ op. Dat is nu niet zo, dus komt er een andere tekst over de voordelen van biologisch. Wanneer de vogelgriep voorbij is komen de oude etiketten weer terug. Voor de biologische certificering heeft de huidige situatie geen gevolgen.”

“Op dit moment zijn alle kippen in Nederland al gevaccineerd tegen NCD (Newcastle disease, oftewel pseudo-vogelpest, red.). Daardoor is deze ziekte geheel verdwenen uit Nederland. Wij zijn daarom niet principieel tegen vaccinaties, alleen is er nu geen goede vaccinatie tegen vogelgriep.”

“Overigens hebben biologische vleeskippen in Nederland tot nog toe nooit vogelgriep gehad. Ik denk aan de ene kant omdat ze niet zo oud worden als een legkip, dus de kans dat ze ziek worden tijdens hun leven is niet zo groot. Aan de andere kant hebben ze ook niet de fysieke stress van het elke dag een ei moeten leggen, zoals legkippen. Onze kippen zijn ook nog eens van een langzaam groeiend ras, wat waarschijnlijk ook bijdraagt aan hun weerstand. Maar wij als slachterij en al onze leveranciers moeten wel mee in alle maatregelen die getroffen worden.”