Eisen voor biologisch worden winkeliers teveel

"Wij zijn helemaal voor goede controles", zegt Odin-directeur Merle Koomans van den Dries van biologische supermarktketen Odin. "Een consument die biologisch koopt, moet ervan uit kunnen gaan dat de producten daadwerkelijk biologisch zijn. Maar het is nu een beetje doorgeslagen."

Eisen voor biologische producten zijn streng, duur en onuitvoerbaar, dus stoppen winkels ermee

Winkeliers hebben moeite om aan de strenge eisen voor biologische producten te voldoen, stelt een belangrijk adviescollege. Sommige regels zijn onuitvoerbaar en kunnen vooral voor kleine winkeliers in de papieren lopen. Dat leidt ertoe dat meer producten in plastic worden verpakt.

Het Adviescollege toetsing regeldruk (ATR) heeft donderdag een advies over de regeldruk overhandigd aan landbouwminister Piet Adema. De regeldruk, waar winkeliers al langer over klagen, stamt uit verordeningen van de Europese Commissie. Nederland werd in 2019 door de Commissie op de vingers getikt. Toezichthouder Skal, die controleert of een biologisch product aan de Europese standaarden voldoet, zou niet of onvoldoende hebben gekeken of winkels met deze producten zich aan deze regels houden.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit bepaalde vervolgens dat Skal de controles ook op winkels toe moeten passen. Maar in de uitvoering daarvan is Skal wat doorgeschoten, zo valt op te maken uit het advies van ATR.

Met name kleinere winkels die slechts ten dele een biologisch assortiment hebben, worden ontmoedigd nog biologisch te verkopen. De jaarlijkse kosten die een winkelier maakt om aan de eisen te voldoen liggen tussen de 5- en 15 duizend euro. ‘Disproportioneel’, noemt het college dat.

Onuitvoerbaar en duur

Ook zijn de eisen soms onuitvoerbaar en duur. Neem bijvoorbeeld de verplichting voor winkels om zowel de inkoop als verkoop in kilo’s te registreren, terwijl veel producten per stuk worden verkocht. Ook de eis producten apart op te slaan leidt tot hoge kosten. Biologische producten moeten in een magazijn en in de winkel strikt gescheiden worden van niet-biologische producten, om te voorkomen dat een niet-biologische banaan niet per ongeluk als biologisch wordt verkocht.

Zulke maatregelen, zoals een apart magazijn voor biologische producten, kunnen zeker voor kleinere winkeliers in de papieren lopen.

"Wij zijn helemaal voor goede controles", zegt Merle. "Een consument die biologisch koopt, moet ervan uit kunnen gaan dat de producten daadwerkelijk biologisch zijn. Maar het is nu een beetje doorgeslagen."

Perverse effecten

Odin heeft zijn eigen filialen, maar levert als groothandel ook aan zelfstandige winkels. "Onze groothandel wordt gecertificeerd, maar onze klanten moeten vervolgens opnieuw verantwoorden dat onze producten biologisch zijn. Dat is dubbelop en zou beter ingericht moeten worden."

De eisen van het biologische certificaat hebben bovendien een aantal perverse effecten. Zo werkt het in de hand dat winkeliers voorverpakte producten inkopen, stelt het ATR. Die zijn al door de keurmolen geweest en zo ontlopen ze veel van de eerdergenoemde eisen; om die reden liggen biologische komkommers apart in plastic verpakt in de schappen. Voorverpakte biologische producten zijn volgens het adviescollege de afgelopen jaren populairder geworden.

"Het is de omgekeerde wereld", stelt Koomans. "Een onverpakt appeltje moet bij de controles helemaal via een pakbon worden verantwoord als appeltje A of B. Je moet dan aantonen dat de inkoop matcht met de verkoop." Zeker voor kleinere ondernemers, die vaak zowel biologische als niet-biologische artikelen verkopen en die in sommige gevallen wel zestig leveranciers hebben, is dat een flinke klus. "Het stimuleert om voorverpakte producten in te kopen". 

Makkelijkere keurmerken

Ook stappen sommige winkeliers volgens het ATR over op andere keurmerken, zoals Beter Leven, Earth Friendly en Fairtrade, die niet aan de controles van Skal hoeven te voldoen. Die producten zijn daardoor ook niet onderworpen aan dezelfde milieu- en kwaliteitseisen.

Koomans weet van enkele winkels die niet meer de moeite nemen om het label biologisch gecertificeerd te krijgen en biologische producten niet meer als zodanig aanprijzen. "Als het de bedoeling is dat we meer biologisch gaan verkopen, helpt het wel als winkeliers trots kunnen zeggen dat ze het in hun schappen hebben liggen."

Het ATR adviseert demissionair minister Piet Adema te onderzoeken hoe de regeldruk binnen de Europese kaders omlaag kan, bijvoorbeeld door dubbele controles af te schaffen. Ook vraagt de commissie of Adema meer rekening kan houden met de uitvoerbaarheid van de eisen die Skal nu stelt.

RTL maakte een item over dit onderwerp en vroegen onder andere Merle naar haar ervaringen. waar ze dieper op dit onderwerp ingaat. Kijk hier de uitzending van RTL Nieuws terug,