De eiwittransitie: meer plant en minder dier

Odin steunt daarom de campagne van Wakker Dier om supermarkten aan te zetten tot een eiwittransitie. Wat dat inhoudt, vertelt Collin Molenaar van Wakker Dier.

Wat is de eiwittransitie eigenlijk?

“Het komt erop neer dat we dierlijke producten willen vervangen door plantaardige producten. Eiwitten heeft iedereen nodig. Het zit in alle producten, maar in sommige meer dan anderen. Bijvoorbeeld in peulvruchten en noten, maar ook in granen. Een kwart van onze eiwitten krijgen we binnen met brood en granen, maar het meeste komt op dit moment nog uit vlees en zuivel. De uitdaging is om dat te verminderen.”

En waarom is het belangrijk om minder dierlijke eiwitten te gebruiken?

“De productie van dierlijke eiwitten is erg milieubelastend. We eten met elkaar ook meer eiwitten dan we nodig hebben. Wanneer we meer plantaardig eten, is dat beter voor het milieu en hebben we minder ruimte nodig. Het kost namelijk veel ruimte om dieren te houden en om land vrij te houden voor de productie van veevoer. Ongeveer de helft van ons landoppervlak wordt gebruikt voor de productie van dierlijke eiwitten,terwijl we maar een klein deel van onze calorieën en voedingsstoffen van dat oppervlak halen. Eigenlijk erg inefficiënt."

“Daarnaast produceren koeien veel methaan en andere broeikasgassen. Als je dezelfde voedingsbehoefte laat vervullen door een plant, dan krijg je een enorme daling in de impact op het klimaat. Verder heeft vleesproductie ook een grote impact op biodiversiteit, de stikstofuitstoot en is het gebruik van antibiotica in de intensieve vleesproductie heel hoog. Vanuit de politiek zijn er dus veel redenen om de eiwittransitie op gang te brengen. Want als je het aantal koeien naar beneden brengt is het stikstofprobleem zo voorbij. En dan is er genoeg ruimte voor boeren om te boeren, maar dan op een andere manier, meer akkerbouw bijvoorbeeld.”

“Bij Wakker Dier zijn we er vooral voor het welzijn van dieren en hun leefruimte. We kunnen in Nederland nu niet alle dieren de ruimte en de leefomstandigheden bieden die ze nodig hebben. Wat ons betreft gaan minder en beter daarom hand in hand. Dus dat we minder dierlijke eiwitten consumeren en als je dan iets dierlijks eet, dat het dier in ieder geval een goed leven heeft gehad.”

Hoe zit het met gezondheid? Moeten we allemaal 100% plantaardig eten?

“De Gezondheidsraad bracht onlangs een rapport uit over wat er zou gebeuren wanneer Nederland richting die 60% eiwitgebruik zou gaan en zij kwamen tot de conclusie dat dit veel gezondheidswinst zou opleveren.

Wat wil de overheid eigenlijk?

“De overheid wil ook dat we meer plantaardig eten. De doelstelling is dat in 2030 50% van onze eiwitten plantaardig is. Zij lopen wel wat achter de feiten aan omdat die doelstelling ooit een tussendoel was. De gedachte was ‘welllicht kunnen we dan nog door naar 60% – 40%, maar we wachten eerst het onderzoek van de Gezondheidsraad af’. Die is er inmiddels, dus in principe kan de overheid nu als doelstelling die 60% – 40% verhouding nemen. Probleem is dat het demissionaire kabinet die beslissing niet wil nemen, dus dat wordt doorgeschoven naar het volgende kabinet. Maar ik denk niet dat we het van de politiek moeten hebben. Ik denk dat de meeste veranderkracht van de supermarkten moet komen.”

Odin heeft nooit aanbiedingen op vlees. En van de eiwitten die wij verkopen is al 70% van plantaardige herkomst. Dat is zeker niet overal zo. Wat doen supermarkten nu en wat kunnen ze nog meer doen?

“Albert Heijn richt zich vooral op de promotie van plantaardig. Jumbo is gestopt met vleesaanbiedingen, dus die richt zich vooral op het minderen van vlees. Ik denk dat je beide kanten mee moet nemen. Maar je hebt ook de schapindeling. Als vlees op de meest aantrekkelijke plaats ligt dan is de kans groter dat het verkocht wordt. Ook zijn supermarkten aan het experimenteren met wat er gebeurt wanneer je producten naast elkaar legt. Stel je bent op zoek naar gehakt en je ziet dat de plantaardige variant ernaast goedkoper is, dan is de kans groter dat je die meeneemt.”

De meeste veranderkracht moet van de supermarkten komen

En wat vragen jullie concreet aan bedrijven?

“Concreet willen we dat in 2025, en dat is al heel snel, de helft van de verkochte eiwitten plantaardig is en in 2030 moet dat 60% zijn. We hebben bewust voor een ambitieuze doelstelling gekozen en die ook niet ver in de toekomst geplaatst, omdat we willen dat er op korte termijn actie komt. We vragen bedrijven om zich te committeren aan die doelstelling. We willen dat zoveel mogelijk bedrijven meedoen, in plaats van dat er een paar voorlopers zijn, want dan is het heel moeilijk voor zo’n voorloper om veel te investeren in mooie stappen. Want uiteindelijk kost het ook geld om die beweging op gang te krijgen.”

Mensen zeggen soms ‘Moeten we dan allemaal soja eten? Daar worden toch ook bossen voor gekapt?’

“Het grappige is dat mensen meer soja binnen krijgen via vlees en dierlijke producten dan wanneer je rechtstreeks sojabonen eet. In 100 gram kipfilet zit meer dan 100 gram soja via het kippenvoer. Terwijl 100 gram tofu maar voor een derde aan sojabonen bevat. En de soja die wordt gebruikt voor directe menselijke consumptie komt bijna geheel uit Europa en de VS, waar het op een meer verantwoorde manier wordt geteeld. Dat is dubbele winst.”

Hoe denk jij dat Nederland er uitziet wanneer we voor 60% plantaardige eiwitten gebruiken?

“Ik verwacht dat we dan nog steeds lekker eten, maar dan meer van plantaardige producten. Ik denk dat we dan minder dieren houden, op dit moment zijn dat er honderden miljoenen per jaar. Ik denk ook dat we dan meer ruimte hebben voor wilde natuur in plaats van weiland. Boeren blijven een goed inkomen houden want er moet nog steeds eten verbouwd worden. Onze gezondheid gaat erop vooruit en we hebben minder zorgkosten. Ik denk ook dat we leidend kunnen worden op het gebied van plantaardige producten, dus dat de Nederlandse boer ten opzichte van andere landen in Europa en de wereld mooie plantaardige producten maakt .”

Over Collin Molenaar

Collin is campagnemedewerker en persvoorlichter bij Wakker Dier. “Meestal eet ik gewoon losse peulvruchten. Ik geloof dat minder dan 1% van onze eiwitten van peulvruchten komt, terwijl dat heel goede vleesvervangers zijn.”