Duurzaam vers eten: lokaal of ver weg?

Dat gezegd hebbende, ook met 100% biologisch als uitgangspunt maakt het natuurlijk nog steeds een verschil waar die producten vervolgens vandaan komen en hoeveel transport daarmee gepaard gaat. Om de milieubelasting zo laag mogelijk te houden, proberen we bij Odin onze producten van zo dichtbij mogelijk te halen. Veel groente en fruit groeit in Nederland of ergens anders in Europa, maar sommige producten zijn nu eenmaal niet van dichtbij te verkrijgen. Of ze zijn op een bepaald moment in het jaar niet in Europa verkrijgbaar en op andere momenten wel. Sierd Hettema is bij Odin verantwoordelijk voor het assortiment groenten en fruit. Hij legt uit waarom we meestal kiezen voor dichtbij, maar soms ook voor ver weg.

Groente en fruit van ver weg

Waarom kiest Odin ervoor om producten van buiten Europa aan te bieden?

“Om toch een leuk aanbod te hebben voor de klanten. En smaak natuurlijk. Banaan is bijvoorbeeld al jaren het meest verkochte fruit. Maar er zijn wel afwegingen die we hierin maken. Kwetsbaar fruit, zoals frambozen en aardbeien, worden eigenlijk altijd per vliegtuig vervoerd, juist vanwege de korte houdbaarheid. Die halen we dus niet uit verre landen omdat wij ervoor kiezen om geen luchtvracht te doen. Dat betekent dat we die producten alleen aanbieden wanneer ze in Nederland of een ander Europees land groeien. Alles wat wel van ver komt, zoals de bananen, of bepaalde appels in het seizoen wanneer er geen Nederlandse appels zijn, komt bij Odin allemaal per boot. Er zitten heel veel containers op een boot, dus dat maakt het een stuk efficiënter dan luchtvracht.

Daarnaast zijn er ook producten, zoals mango, die in bepaalde periodes in het jaar echt van ver moeten komen. Maar zodra dat product in Europa beschikbaar komt, stappen we meteen over. Mits de kwaliteit goed is natuurlijk. We willen dan best wat extra betalen om het Europese product te hebben, dat minder ver hoeft te reizen. En als een product op een gegeven moment wel uit Nederland kan komen, dan stappen we opnieuw zo snel mogelijk over. Bijvoorbeeld een aardbei. Die komt eerst uit Spanje, maar zodra ze in Nederland groeien dan nemen we ze hier af, om de kilometers zo laag mogelijk te houden. Ook als daar een duurder prijskaartje aan hangt.”

Food miles

Fruit dat wél in Nederland en Europa groeit, zoals appels en peren, hebben we meestal van dichtbij, maar soms toch ook opeens van ver weg. Welke afwegingen worden hierin gemaakt?

“We hebben altijd een commitment aan onze partners. Wij als Odin hechten heel veel waarde aan het opbouwen van een langdurige relatie. Dus dat is niet alleen met onze groente- en fruittelers, maar eigenlijk met alle leveranciers. Zo is dat ook met bijvoorbeeld appelproducenten vanuit het buitenland. We maken van tevoren een inschatting zodat we bepaalde volumes vast kunnen leggen. Er zal altijd een periode in het jaar zijn dat er geen Nederlandse appels beschikbaar zijn en dat we ze uit het buitenland halen. Vervolgens is er soms ook een overbruggingsperiode, waarin er al wel Nederlandse appels beschikbaar zijn, maar dat er ook nog voorraden zijn van de buitenlandse producenten die nog goed zijn. Dan loopt dat even samen. Je kan dan ook niet zeggen tegen die teler van ‘dit is wat we hebben afgesproken, maar in Nederland zijn ze nu ook beschikbaar, dus succes ermee’. We houden ons aan onze afspraken."

Maar waarom hebben we überhaupt afspraken voor appels uit het buitenland?
“Omdat je appels in je assortiment moet hebben. Er zijn bepaalde producten, die moet je altijd hebben, omdat consumenten ze verwachten. Daar willen we dan best wat extra kilometers voor maken. En er komt ook nog bij kijken dat als je iets per container op een boot vervoert, dat over het algemeen qua milieubelasting niet heel veel meer kost dan wanneer je bijvoorbeeld iets per vrachtwagen uit Zuid-Portugal laat komen. Want in een vrachtwagen kunnen veel minder pallets dan op een boot. Dus dat zijn afwegingen. Maar over het algemeen is het natuurlijk veel beter om producten zo dicht mogelijk bij huis te halen, dus dat hebben we ook gewoon het liefst.”

Lokaal eten

Kun je nog iets meer concrete maatregelen noemen die Odin neemt om groente en fruit van zo dichtbij mogelijk te halen?

“Op een gegeven moment is er een periode in het jaar dat vruchtgroenten, zoals paprika en komkommer en dergelijke, in Spanje voor een voordeligere prijs beschikbaar zijn dan dezelfde groenten in Nederland. Dan maken we een duidelijke keus dat we toch voor de Nederlandse producten gaan, omdat we minder kilometers willen maken. Dat vinden we gewoon heel belangrijk. Dus soms kunnen we kiezen voor voordeliger geprijsd, maar dan komt het van verder weg. Wij kiezen dan toch voor Nederland (of België of Duitsland), terwijl het ook vanuit Zuid-Europa beschikbaar is. Verder onderhouden we goed contact met de telers over wanneer wat beschikbaar is. We proberen ze continuïteit te geven en te helpen als ze tegen problemen aanlopen. Bij ons kan een teler ervan op aan dat als hij een bepaald gewas heeft geoogst, dat Odin het afneemt. De teler loopt dus geen risico. Odin probeert niet het onderste uit de kan te halen ten koste van de producten en de producent. Zo zijn we absoluut niet, we willen heel graag meedenken. En als een teler bij ons komt met een probleem, bijvoorbeeld dat een andere grote afnemer plots een bestelling heeft afgezegd, dan kijken we of we kunnen helpen. Bijvoorbeeld of het iets is wat we in onze abonnementstassen kwijt kunnen, of dat we er een mooie aanbiedingsactie mee kunnen maken in de winkels. Het liefst met de telers waarmee wij hecht samenwerken, zodat we ook de kwaliteit van het product kunnen waarborgen. En voor die telers zetten we graag die extra stap, want daar werken we al zo lang mee samen. Zij gunnen ons wat en wij gunnen hun wat. We helpen elkaar en doen het samen. Winst draait bij Odin immers niet alleen om geld.”

Hoe maken jullie de keuze voor de groente- en fruitabonnementen?

“We proberen daarbij echt met de seizoenen rekening te houden en mee te bewegen. Dus in de zomer zal je meer bladgewassen in de tassen zien, evenals vruchtgroentes en Nederlands fruit. In de winter zie je wat meer de knollen, kolen, bieten en uien. Maar met vruchtgewassen is het ook zo, dat die op een gegeven moment niet meer in Nederland groeien, terwijl ze nog wel in Spanje groeien. Dus dan kan het best zijn dat er Spaanse producten in de tas zitten.

Met name met fruit is het over het algemeen best een uitdaging om alles helemaal uit Nederland te halen. We willen een abonnementstas ook een beetje interessant geprijsd houden voor de klant. Dat betekent dat we er niet heel makkelijk frambozen of blauwe bessen in kunnen doen. Want we willen de klant ook wel wat volume geven, zodat ze niet na één hap alweer alles op hebben. Sommige periodes in het jaar is er wel een overvloed aan Nederlands fruit, maar dan zit je met het probleem dat mensen niet een fruitabonnement nemen om een tas vol met alleen maar Elstars, Santana-appels en Rode Boskoop-appels te krijgen. Variatie is natuurlijk wel gewenst. Dus dat is altijd zoeken naar de balans tussen zoveel mogelijk van dichtbij halen en tegelijkertijd een lekkere en interessante tas vullen. Toch kijken we bij abonnementstassen vooral naar waar nu in Nederland een grote hoeveelheid van beschikbaar is. Daar zijn dan de prijzen vaak ook wat lager van. En als er meer volume van is, dan betekent dat ook dat het product in het seizoen is. Dan leef je dus met de seizoenen mee.”

Bio uit Nederland

Odin heeft afgelopen zomer het EKO-NL Convenant getekend. Dat betekent dat we ons nog meer actief gaan richten op biologische producten uit Nederland. Ook binnen onze groente- en fruitafdeling en voor de Odin groente- en fruittassen willen we daar nog meer de focus op brengen.