Biodynamische Odin imkerij lanceert onderzoek naar de effecten van straling op bijen
Het zal niemand zijn ontgaan: bijen hebben het moeilijk. Bestrijdingsmiddelen en verlies aan biodiversiteit spelen daarbij een grote rol. Biodynamische (BD) imkers van biologische foodcoop Odin vermoeden dat ook straling van elektromagnetische velden een factor van betekenis kan zijn. Om dit verder uit te zoeken zijn zij een half jaar geleden een proef gestart waarbij ze de stralingsbelasting van een tachtigtal bijenvolken meten, het welzijn van de bijen monitoren en beschermende maatregelen treffen.
Bij Odin, de in 1983 opgerichte groothandel in biologische en biodynamische (BD) producten, staat het bevorderen van biodiversiteit hoog in het vaandel. Dat betekent uiteraard ook zorg voor het welzijn van bijen. “In de praktijk betekent BD-imkeren dat je je afvraagt hoe een bijenvolk leeft en hoe het zich gezond houdt. Als je je daarin verdiept, rollen daar alle antwoorden uit voort. En zo wil ik de bijen dan ook begeleiden”, vertelt imker Jos Willemse in een promofilmpje op de website van Odin. Willemse staat sinds de oprichting in 2010 aan het hoofd van de Odin-imkerij. Onlangs is daar voormalig hobby-imker Bas Strijker bij gekomen. De heren worden ondersteund door een tiental vrijwillige imkers.
De imkerij beschikt over dertig locaties, verdeeld over Nederland (van Marum tot Venlo en van Alkmaar tot Bergen op Zoom) met elk twee of drie volken. Alleen de provincie Zeeland ontbreekt nog. Het merendeel van de bijenkasten staat op BD-boerderijen, maar ook op het dak van de Kunsthal in hartje Rotterdam, een organisatie waar kunst, cultuur én maatschappij een plek hebben, wonen sinds 2014 twee bijenvolken. Deze bijen zorgen voor de bestuiving van de flora in het nabijgelegen Museumpark. Het gaat Willemse en Strijker om iets anders dan het oogsten van honing: het primaire doel van de imkerij is samen met boeren te ‘werken aan een gezonde omgeving waar insecten, vogels en andere dieren goed kunnen floreren’. De imkers voeren daartoe ook biodiversiteitsonderzoeken uit op de locaties waar de bijenkasten staan.
Als het niet goed gaat met de bij, dan gaat het niet goed met de mens.
“Bijen hebben het tegenwoordig erg moeilijk en landbouwgif en biodiversiteitsverlies spelen daarbij een grote rol”, zegt Strijker. “BD-imkers vermoeden echter ook dat bijen last hebben van elektromagnetische straling. Zo viel het bijvoorbeeld op dat ze in een mobiele telefoon steken als een imker daarmee de kast wil fotograferen. We weten niet wat maakt dat de bijen dat doen, maar uit voorzorg zetten we de telefoon voortaan sowieso op vliegtuigstand. Omdat 5G de komende tijd verder wordt uitgerold en er veel antennes bij zullen komen, willen we alle factoren waar de bijenproblematiek mee te maken zou kunnen hebben, kunnen afstrepen. Daarom zijn Jos en ik een half jaar geleden een praktijkonderzoek gestart. Dit houdt in dat we de komende drie jaar, maar als het aan ons ligt nog veel langer, de hoeveelheid straling in en om de bijenkasten regelmatig meten, eventueel beschermende maatregelen treffen en monitoren wat het effect daarvan is op het welzijn van de bijenvolken. Het praktijkonderzoek is niet heel uitgebreid, gevalideerd of volledig, wij doen dit naast het verzorgen van de volken en de andere werkzaamheden. Door het praktisch aan te pakken kunnen wij wel snel aanpassingen doen die helpen. Voor alle diepere vragen zijn wij op zoek naar onderzoeksinstituten.”
“De stralingswaarden op de boerderij-locaties zijn doorgaans laag: variërend tussen de 0,05 Volt per meter (V/m) en incidenteel 0,1 V/m”, vertelt Strijker, “maar op de Kunsthal is de straling beduidend hoger: gemiddeld 1,75 V/m met uitschieters boven de 5 V/m. Hiermee is het voor ons de beste locatie om onderzoek te doen naar straling. Daarom hebben we in samenwerking met de Technische Dienst van de Kunsthal een geaarde kooi van Faraday van 8 mm-parkietengaas om de kasten heen geplaatst. Voor de hogere 5G-frequenties is het gebruikte gaas eigenlijk te ruim, maar we willen uiteraard niet dat de bijen gevangen worden tussen kooi en kast.” Als gevolg van deze maatregel blijkt de straling in de Rotterdamse kasten drastisch gedaald te zijn: tot gemiddeld 0,3 V/m. “Dat is van groot belang”, legt Strijker uit, “want hoewel de bijen die de beschermde kasten uitvliegen uiteraard alsnog volop in de straling terechtkomen, hebben zij hierdoor ’s nachts in ieder geval de kans om stralingsvrij te slapen en goed uit te rusten. En voor de koningin, de huisbijen en de larven, die binnenblijven, maakt de vermindering in stralingsbelasting sowieso een groot verschil.”
Strijker erkent dat de proef technische beperkingen heeft: “De metingen zijn incidenteel en indicatief. Ik heb geen vast meetpunt en beschik niet over gekalibreerde meetapparatuur (kalibreren is het bepalen van de nauwkeurigheid van meetinstrumenten aan de hand van een standaard – red.). Zie het als een vooronderzoek op basis waarvan we met onderzoekscentra als Wageningen Universiteit (WUR) in overleg kunnen gaan met het verzoek om daarop voort te borduren met een uitgebreide studie. WUR heeft al eerder onderzoek gedaan naar de mogelijke effecten van straling op bijen. Dat was in 2013, dus inmiddels ruim tien jaar geleden. Voor die studie werden drie bijenvolken van mei tot aan de periode van inwinteren (het bijvoeren zodat ze voldoende wintervoorraden hebben – red.) beschermd met een kooi van Faraday en drie volken niet. De WUR-conclusie was dat er geen verschil was in hoe de bijen op straling reageerden. Bij gebrek aan financiële middelen heeft WUR de studie destijds stopgezet. De kooi van Faraday werd echter niet weggehaald. Wat bleek? De bijen in de Faraday-kooi overleefden de winter, de drie andere volken niet. Dat kan uiteraard ook allerlei andere oorzaken hebben, maar voor ons was het mede de aanleiding om dit praktijkonderzoek op te zetten. Temeer daar de stralingsbelasting, als gevolg van de vele antennes die er de afgelopen tien jaar zijn bijgekomen, inmiddels exponentieel is toegenomen.” https://edepot.wur.nl/297416.
Hoewel het project van Strijker en Willemse veel positieve reacties oproept, valt het volgens Strijker niet bij iedereen in goede aarde. “Er zijn ook mensen die vinden dat we spoken zien. Het zou natuurlijk kunnen dat er inderdaad niks aan de hand is, maar zeker weten doen we het niet. Daarom vinden wij het belangrijk dat er meer duidelijkheid komt. Bijen zijn de kanarie in de kolenmijn – als het niet goed gaat met de bij, heeft dat ook zijn weerslag op de mens.”
Meer informatie Odin imkerij
Lees hier meer informatie over de Odin imkerij. Wil je vriend worden van de Odin Imkerij? Met € 2 per maand ondersteun je het bevorderen van biodiversiteit in het landschap en op ons bord en houden we je via onze nieuwsbrief (ca. 4x per jaar) op de hoogte van de activiteiten van de Odin imkerij. Geen vriend,maar wel de nieuwsbrief? Schrijf je dan alleen in voor onze nieuwsbrief.
