Odin-boerderij Beersche Hoeve brengt boekweit terug in Brabant

De velden zijn nu zoo mooi hier, het koren wordt binnengehaald en de aardappels worden rijp en hun loof begint te verdorren en de boekweit staat heerlijk wit in bloei.

Vincent van Gogh aan zijn broer Theo – 5 augustus 1878 – Etten

De boekweitvelden zijn allang verdwenen uit Brabant en andere plekken in Nederland. Odin steunde de afgelopen jaren daarom al kleine boekweitprojecten in Groningen en Beieren. Nu gaat onze boerderij zelf boekweitzaad vermeerderen en wil het het oude landras van de Brabantse Grijze Zandboekweit veredelen en weer terugbrengen op Brabantse akkers.

Comeback van boekweit

De boerderij doet dit samen met De Boekweit Coöperatie en met hulp van een subsidie van de Stuurgroep Landbouw Innovatie Noord-Brabant (LIB). In eerste instantie doet de Beersche Hoeve dit door zaad van het veel gebruikte ras Drushina te telen voor boeren die het willen uitzaaien. In de tweede plaats door het veredelen van de bijna verloren gegane Brabantse Grijze Zandboekweit, zodat ook deze voor grootschalige teelt gebruikt kan worden.

2024: oogst van Brabantse boekweit op De Beersche Hoeve. Links: Luc Schoonen, rechts Janneke Benschop

Boekweit ideaal voor Brabantse bio-landbouw

“Brabant wil in 2030 naar 15% biologische landbouw” aldus Teun. “Daarvoor moet er nog 27.000 ha aan bio-landbouw bij, wat er niet vanzelf gaan komen. Er zijn daar veel Natura 2000-gebieden waar boeren gebonden zijn aan allerlei beschermingsmaatregelen. Boekweit is ideaal voor hen. Het heeft geen bestrijdingsmiddelen, bemesting of beregening nodig. Het groeit op schrale gronden en er komen heel veel insecten op af. En het brengt hetzelfde op als graan. Ideaal dus.”

“Voor de vruchtwisseling is het ook ideaal omdat boeren normaal niet met duizendknopigen, zoals boekweit, werken. Dus het kan overal toegepast worden. Het heeft geen grondgebonden ziektes en het maakt fosfaat vrij in de bodem, wat voordelig kan zijn voor de volgende teelt.”

Terugbrengen Brabantse Grijze Zandboekweit

Een van de doelen van De Beersche Hoeve is ook om het oude landras Brabantse Grijze Zandboekweit weer terug te brengen in Brabant. Maar hoe breng je een ras terug dat er niet meer is? Na een lange zoektocht bleek er nog één partij met zaad van de ‘Brabantse Grijze’ te zijn, die uitgezaaid is op De Beersche Hoeve.

Janneke: “De Brabantse Grijze Zandboekweit heet zo omdat het een vrij klein glad grijs zaadje is en omdat het werd geteeld op de Brabantse zandgronden. Je kan merken dat de Brabantse Grijze jarenlang niet veredeld is. Evengoed hebben we een goed uitgangspunt om verder mee te veredelen en te telen.. We weten alleen nog niet hoe het in de verwerking gaat: hij moet bijvoorbeeld gepeld worden. Hoe gaat dat met dat kleine harde zaad? Dat soort zaken willen we dit jaar onderzoeken.”

De boekweit bloeit opnieuw in Brabant op de proefvelden op De Beersche Hoeve

Glutenvrij schonen en pellen

“Het Molenaarsgilde heeft een molenaar die het kan pellen” aldus Teun. “En de Boekweit Coöperatie heeft een hele schoningslijn aangeschaft, voor 100% biologische en glutenvrije schoning. Odin verkoopt al Nederlandse boekweit en kan het ook verpakken, dus dat is een goed kanaal om het af te zetten. Bakkerij Van der Westen is ook op zoek naar goed boekweitmeel. Dus er zijn allerlei partijen die samen met ons deze Nederlandse biologische boekweit willen vermarkten. Het wordt natuurlijk wel vrij zaadgoed, dat is belangrijk voor ons, dus iedereen kan ermee verbouwen en veredelen.”

Boekweit op je bord

“Je vindt boekweit al in veel producten zonder dat je het weet” aldus Janneke. “Bijvoorbeeld in meel voor pannenkoeken en poffertjes, of als bindmiddel. Het kan ook in salades in plaats van bulgur. Het wordt ook verwerkt in likeurtjes, bier, pasta’s, etc. Het is heel voedzaam, in principe glutenvrij en altijd ‘volkoren’. Dus vergeleken met zeer bewerkte tarwe is het gezonder, maar volkorentarwe en boekweit hebben vergelijkbare voordelen.. Het is trouwens geen graan, boekweit behoort tot de duizendknoopfamilie, dus het is verwant aan zuring en duizendknoop.”

Teun: “We zijn nog wel op zoek naar een lekker Brabants gerecht met boekweit. Balkenbrij klinkt niet zo lekker.”

Fijn voor insecten

Teun: “Naast dat het geen bestrijdingsmiddelen en bemesting nodig heeft, is het erg fijn voor insecten. Honingbijen vliegen er graag op. In de planten ernaast ontstaat daardoor meer ruimte voor andere insecten.”

Janneke: “Voor imkers is boekweit daarom aantrekkelijk. Het kan ook in een bloemenrand langs akkers staan. Boekweithoning is trouwens erg lekker!”

Hoe verder met Brabantse boekweit?

Teun: “Odin heeft natuurlijk ervaring met de verkoop van Nederlandse Drushina. De boekweit die wij nu telen kan door de Boekweit Coöperatie geschoond, verwerkt en verpakt worden. In augustus wordt het geoogst, dan moet het nog gepeld en verder verwerkt worden en dan is het begin volgend jaar in de winkels. Akkerbouwers kunnen het zaad ook bij ons gaan kopen. De introductie van de Brabantse Grijze kan nog een paar jaar duren, totdat de aanmeldprocedure is voltooid. Maar dan hebben we een prachtig gewas weer teruggebracht op Brabantse bodem.”

Er is eerder een langere versie van dit artikel gepubliceerd. Lees dat hier.