Als er één thema is die de aandacht vraagt van ons allemaal en alle telers is het wel de aanhoudende warmte en droogte. Hoewel hier en daar in Nederland wel sporadisch iets van regen valt, is de warmte voorlopig nog niet uit de lucht. Wat voor effect heeft dit nu op de telers die leveren aan Odin en op het aanbod in onze winkels? We spraken met groente telers uit verschillende delen van Nederland.
Joris – Eigenaar biologisch dynamische tuinderij De Lepelaar – Noord Holland
“We hebben in elk geval geen last van schimmel.”
“Het vergt vooral extra werk om de gewassen tijdens hun zogenoemde ‘droogtestress’ tegemoet te komen aan hun behoefte aan water. We zorgen voor extra beregening, maar het is bijna niet bij te houden. We hebben een haspel die we van perceel naar perceel brengen. We kunnen elk perceel niet continue beregenen. Dit geeft onze gewassen net voldoende water om levend te houden. Tot nu toe gaat het nog. Nu de warmte toeneemt en aanhoudt, gaan we denk ik de echte problemen zien.
Ook al gaat het nog oké, het is niet hetzelfde als wanneer we nu voldoende regen hadden gehad. Overdag beregenen gaat niet. Dat verdampt te snel. Bij dichte gewassen gaat het nog goed, maar bij de open gewassen zoals wortelen is het lastiger. Het water glijdt van hun ruggen af waardoor het (te) snel opdroogt. De echte groei gaat er uit. Blad aan gewas wordt geler in plaats van fris groen, de opbrengst is kleiner en het gewas is kwetsbaarder voor luizen. Voordeel echter van de droogte is dat we geen last hebben van schimmel. Dat is iets kenmerkend voor nat weer, dus dat scheelt dan weer…”
Lidia – Mede eigenaar biodynamische tuinderij De Stek – Flevoland
“Het is wat extremer dit jaar, maar mij hoor je niet klagen.”
“Ik zie het nog positief in, want eigenlijk gaat het bij ons nog heel goed. Het scheelt dat wij dichtbij het IJsselmeer zitten en direct toegang hebben tot voldoende goed water. Het is vooral dat het ons veel extra tijd kost vanwege het beregenen. Wij gebruiken beregeningsbuizen. Deze moeten we steeds per stuk grond opnieuw aansluiten. De pomp die hieraan vast zit ging laatst stuk, waarschijnlijk door de overuren, dus dat is extra pech. Maar goed, zo is er altijd wat. Als teler ben je afhankelijk van het weer. Dat is het risico van het vak. Ik zie het als een extra uitdaging. Hoort erbij. In mei was het ook droger dan anders en daarna weer een periode te nat. Zo is er steeds iets. Maar goed, de droogte en het warme weer hebben wel effect. We zien veel meer rupsen dan anders. De koolsoorten staan daardoor nu langer onder doek dan normaal. Door de intense zon werken we niet meer op het veld na 13.00 uur. Hierdoor lopen we iets achter met onkruidbeheersing. Dat wat we verliezen aan oogst, komt weer terug in de bodem en het zijn gelukkig geen schokkende hoeveelheden.
De kwaliteit van de producten is nog steeds goed, maar de consument mag zich wel bewust zijn van het uiterlijk dat soms anders doet vermoeden. Het blad van de spinazie is iets lichter en minder knapperig dan anders. De courgette kan vanwege de soms sterke wind extra plekjes hebben. Ik hoop wel op begrip van de consument hierin. Het is gewoon iets extremer dit jaar, maar mij hoor je niet klagen. Absoluut niet.”
Leo – Eigenaar Hof ’t Eindelienge – Zeeland
“Ik heb in geen 40 jaar meegemaakt dat er geen onkruid is.”
“Hoewel beregenen absoluut noodzakelijk is, doen wij dat maar minimaal. Niet omdat we niet willen, maar omdat het lastiger is zo dicht bij zout zeewater. We moeten het hebben van kraanwater en daar moeten we ook spaarzaam mee omgaan. Het positieve aan deze situatie is dat bepaalde ziekten tijdens droogte uitblijven, al kan dat snel veranderen. Het lastige aan de droogte is dat de gewassen anders groeien. De aardappelen oogsten we eerder en de opbrengst zal lager zijn. Onze groene pompoenen lijken goed te gaan, maar de oranje (op een ander perceel) zijn een stuk kleiner dan vorig jaar. Toen konden ze tot 2 kg groot worden, nu verwacht ik maximaal 1 kg. Maar de meesten zijn veel kleiner, eigenlijk ondermaats. De oranje pompoen zit in de overlevingstand. De pastinaak lijkt nog goed te gaan. De knolselderij groeit weinig, maar als er binnenkort regen komt, kan dat snel veranderen en nog helemaal goed komen. Verder hebben we koeien en paarden op ons land en daar gaat het goed me, ondanks het droge land waar ze in grazen. Je ziet dat die met de warmte om kunnen gaan. De paarden kunnen zelf schaduw onder de boom opzoeken, maar dat doen ze eigenlijk nauwelijks.
Aan de consument wil ik vooral vragen om bewustzijn en begrip. Dat een formaat anders is, zegt niets over de smaak.”
Henk – Eigenaar tuinderij De Zonnehorst– Overijssel
“De sla groeit sneller en blijft kleiner, maar ik vind 'm lekker compact en vol.”
“We hebben drie percelen grond, waarvan we één soms moeten beregenen om verlies te voorkomen, al valt het mee. Door de droogte groeit de sla wat sneller en blijft hij wat kleiner dan anders. Ik vind het zelf wel een mooie krop die lekker compact en vol is. Dit geldt voor alle soorten sla. De Batavia is normaal heel groot en grof, nu is ook deze vrij compact. Het voordeel van de droogte is wel dat ik geen last heb van beschadigingen door schimmel. Met regen is dat iets waar onze aandacht naartoe gaat, maar dat is nu niet het geval. Met het oogst zorgen we ervoor dat we voor 6 uur in de ochtend beginnen en uiterlijk 10 uur klaar zijn. De sla gaat snel de koeling in, op 3 graden. Overigens vind ik zo vroeg in de ochtend wel de mooiste tijd van de dag. Laatst kwam de zon op met nog mist over het land…echt prachtig om te zien. Daar geniet ik van!”
Kortom: de warmte en de droogte houdt de telers zeker bezig, maar de telers blijven positief gestemd. Ze zien het als een uitdaging die hoort bij het vak. Het weer is altijd van invloed. Nu wel wat meer dan anders, maar dat heb je niet in de hand.
Het zet ons allemaal op scherp. We zijn ons altijd wel bewust van de impact van de natuur, maar nu extra. En dat is ook wel weer goed. De natuur is prachtig en het is goed om te beseffen dat we deze natuur moeten koesteren. Het is zo mooi wat er allemaal van het land komt… een plekje meer of minder op je biologische groente proef je niet...