Sascha van Breukelen van LandschappenNL

Word jij soms ook zo geraakt door een landschap? En wist je dat hoe ons landschap eruitziet voor een groot deel wordt bepaald door 20 landschapsorganisaties met samen ruim 300.000 donateurs? LandschappenNL is de koepelorganisatie hiervan en één van de initiatiefnemers van Nederland Zoemt, een grote wilde bijencoalitie die wordt ondersteund door Odin. Ik spreek met Sascha van Breukelen van LandschappenNL over landschap, mens en natuur. En over bijen!

Sascha, jullie zijn experts op het gebied van landschappen. Wanneer vinden mensen een landschap eigenlijk mooi?

“Als je in het woordenboek kijkt dan is een deel van de definitie van een landschap ‘kijken’. Kijken naar wat je om je heen ziet. Mensen verbinden zich vaak met de regio waar ze vandaan komen en wat ze daarin zien. Ik kom uit het veenweidegebied, dus ik ben van de slootjes, de boomgaarden, van weilanden met koeien. Dat is een deel van mijn identiteit. Dat voelt prettig en dat vind ik mooi.”

En wanneer vinden jullie een landschap mooi?

“Voor een mooi landschap is het belangrijk rekening te houden met elementen die in een specifiek landschap thuishoren. Denk aan houtwallen tussen weilanden, met struiken en halfhoge bomen. Die vormen een schuilplaats voor veel dieren. Wanneer dit soort elementen weer een plek krijgen in een landschap, wordt het ecologisch rijker. Maar ook de geschiedenis van een gebied is belangrijk. Ons landschap heeft veel te vertellen over het verleden en dat moet je niet uitwissen. En dan is er nog de belevingswaarde, want je wil er ook kunnen wandelen en ontdekken. Daar zetten wij ons voor in”.

Jullie zijn ook mede-initiatiefnemer van Nederland Zoemt. Wat is dat?

“Met Nederland Zoemt komen we op voor de wilde bijen. We hebben meer dan 300 plekken voor wilde bijen gecreëerd, waar ze voedsel en nestelgelegenheid kunnen vinden. En we hebben natuurlijk de

Nationale Bijentelling op 13 en 14 april en de Bijenwerkdag. Daarnaast steunen we allerlei initiatieven die wilde bijen helpen. Op Nederlandzoemt.nl kun je zien welke initiatieven er in jouw buurt zijn of zelf een

initiatief melden. Een belangrijke partner voor Nederland Zoemt zijn de gemeenten. Zij beheren veel van ons openbare groen. Ik zou zeggen: daag je eigen gemeente uit om mee te doen en

zich in te zetten voor de wilde bij!“

Hoe zien jullie het belang van biologische landbouw voor het landschap? 

“Biologische landbouw heeft een andere verhouding tot de natuur en de bodem dan reguliere landbouw. Ik ben geen landbouwexpert, maar ik denk dat het belangrijk is dat we ook als producenten op een andere manier omgaan met onze omgeving. Dus lijkt het me heel logisch om biologische boeren de ruimte te geven. Nederland is de 2e exporteur van landbouwproducten in de wereld. Misschien moeten we dat wel helemaal niet willen. Dat zijn vragen die ik ook niet kan beantwoorden, maar die we wel kunnen overdenken.”

Werken jullie samen met boeren?

“Daar werken we zeker mee samen en dat willen we intensiveren. We ondersteunen snoeiwerkzaamheden en onderhoud van hun land met vrijwilligers. En we zijn nu aan het kijken hoe we met biologische boeren een project kunnen opzetten waardoor ze hun bedrijfsvoering nog bij-vriendelijker kunnen maken. Het zou mooi zijn wanneer de landbouw nog meer natuur-inclusief wordt. Een boer moet natuurlijk zijn boterham verdienen, maar liefst op een manier waarop je wel naar het grote geheel kijkt.”

Hebben jullie een specifieke inbreng in Nederland Zoemt?

“Eén van de dingen die wij daarin gerealiseerd hebben is de Wilde Bijenlinie. Op meer dan 300 locaties hebben we het landschap geschikt gemaakt voor wilde bijen. Er zijn 358 verschillende soorten wilde bijen, dus die hebben heel verschillende behoeften. De meesten nestelen onder de grond. Die soorten hebben vaak zandig en open terrein nodig. Sommige soorten hebben meer aan rommelhoekjes. Daar kruipen ze in of onder dode plantenstengels. Als je een plek inricht voor bijen moet je ook zorgen dat ze genoeg voedsel kunnen vinden. Dus daar passen we ons beheer op aan. Bijvoorbeeld doordat we bepaalde delen maaien en bepaalde delen laten staan. Zo zijn er een groot deel van de tijd bloeiende planten beschikbaar en is er gedurende een lange tijd voedsel.”

Waarom is het belangrijk om de bij te beschermen?

“Insecten zijn verantwoordelijk voor bestuiving van 80% van onze landbouwgewassen en wilde bloemen en planten. En bijen zijn daarin heel belangrijk. Ik denk dat we wat af zijn geraakt van wat natuur eigenlijk is en wat de waarde daarvan is. In het ecosysteem grijpt alles in elkaar. Want de bij bestuift bloemen en planten, die weer voedsel vormen voor andere dieren. Bijen zijn zelf ook weer voedsel voor vogels. En zo is eigenlijk iedere schakel belangrijk. Sommige mensen zeggen ‘maar wat betekent dat ecosysteem eigenlijk voor mij?’ Wat dacht je van schone lucht, schoon water en een gezonde bodem? Een gezonde insectenwereld, waardoor je minder problemen hebt met voedselgewassen. Het is een heel groot systeem, waarvan wij een heel klein onderdeel uitmaken. Goed voor bijen en andere insecten zorgen levert een mooiere en gezondere wereld op. Dat is mijn persoonlijke overtuiging. Daarom vind ik dit werk belangrijk.”

Hoe ging jouw bijentelling vorig jaar?

Heel erg moeilijk! Bijen tellen is een uitdaging. Je kan je beter richten op de hommels. Die zijn makkelijker te onderscheiden. Daarom doen we de telling ook in april, dan zie je vrij veel hommels die kun je nog redelijk kunt onderscheiden. Maar de kleine grondbijen, die moet je eigenlijk met een loep bekijken. Dat is niet eenvoudig. We hebben wel een goede telkaart en een boekje. Die heb je hard nodig. Ik heb zelf een stuk of 7 soorten geteld. Dat is best wel aardig!

Je hoort tegenwoordig regelmatig de term ‘eetbaar landschap’. Doen jullie daar iets mee?

Ja zeker. Jaren geleden was ik in Frankrijk en daar zag ik iemand iets uit de berm plukken. Dat bleek rucola te zijn. Gecombineerd met paardenbloemenblad. En ik realiseerde me dat ik gewoon niet wist wat er allemaal voor eetbaars om me heen groeit. Wij hebben bijvoorbeeld een website Foodwalks.nl. Door de routes die je daarop vindt, word je bewust van wat je kunt eten uit de natuur. De routes zijn ook gekoppeld aan lokale landwinkels en boeren.

Hoe ziet Nederland er ideaal gesproken uit? Wat moet er nog gebeuren?

Als je nu investeert in openbare ruimte denk dan ook gelijk aan natuur. Het Nederlandse landschap verandert continu. Denk aan het klimaatvraagstuk, aan wat we met energie gaan doen. Het is vooral belangrijk dat we kijken dat de leefbaarheid van onze eigen omgeving in tact blijft en het liefst verbetert. Een leefbare omgeving is ook een verantwoorde en groene omgeving waar we allemaal op onze plek zijn. Ik ga niet zeggen wat er wel en niet in moet, want zo zwart wit vind ik het niet. Maar iets weghalen is veel makkelijker dan iets terugbrengen. Dat wordt vaak vergeten. Een snelweg aanleggen kan. Maar we weten ook dat in de toekomst het vervoer er heel anders uit gaat zien. Moet je dan investeren in snelwegen? Kun je dat niet beter op een andere manier doen? Dat soort afwegingen, daar maken wij ons druk om.

Wat vind jij zelf een mooi landschap?

“Ik word blij van natuur. Als kind hadden we een huisje met een klein uitbouwtje en op het dak daarvan kon je zitten. ’s Zomers maakte ik iedere avond foto’s van de lucht en de wolken. Ik heb daar echt iets mee. Nederland heeft zo’n fascinerend en afwisselend landschap, dat wil je gewoon ontdekken. Ik word blij van wandelen. Er zijn heel veel mooie routes, er zijn mooie plekken. Ik denk dat de meeste mensen nog niet voor de helft weten hoe mooi Nederland is en hoe blij je ervan kunt worden. Als je nu naar buiten kijkt en de zon schijnt, krijg je daar al veel energie van!”

Wat doe jij eigenlijk precies bij LandschappenNL?

Ik doe relatiebeheer en communicatie. Ik beheer relaties met grote fondsen zoals de Postcode Loterij en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Maar wat ik ook doe is kijken wat voor projecten we bij hen kunnen indienen. Ik help ook bij de interne kennisuitwisseling en communicatie. We proberen onze organisaties daarin te ondersteunen. Nu ben ik ook druk met Nederland Zoemt.

Wat is LandschappenNL precies?

LandschappenNL is een koepelorganisatie voor 20 provinciale organisaties die zich bezighouden met landschap, natuur en cultuurhistorisch erfgoed. Bij elkaar hebben deze organisaties ruim 300.000 donateurs en weten ze jaarlijks 115.000 vrijwilligers op de been te brengen die ons landschap onderhouden, bijvoorbeeld door mee te helpen bij de jaarlijkse Natuurwerkdag.

LandschappenNL vertegenwoordigt deze organisaties naar de overheid en andere grote partners, zoals de Nationale Postcode Loterij.

Over Sascha van Breukelen

Sascha (49) heeft veel kennis van planten. Dit dankt ze aan haar ouders die een tuincentrum hadden en een hoveniersbedrijf. Sascha woont in de wijk Lombok in Utrecht, waar ze zich samen met medebewoners inzet voor een ecologisch beheer van de omgeving. Sascha is getrouwd en heeft 2 kinderen.

Geschreven door: Mari den Hartog