Vegan biodynamische landbouw

Jullie zijn als gangbaar bedrijf begonnen maar besloten 20 jaar geleden om te schakelen naar biologische landbouw

”De geboorte van ons 1e kind in 1994 betekende een grote verandering voor ons. We werden veel bewuster van dingen en gingen op een andere manier naar de wereld kijken. We zijn ons gaan verdiepen in andere vormen van landbouw en raakten steeds meer overtuigd dat biologische teelt de juiste manier is om met de aarde om te gaan.”

Wat was een uitdaging in dit proces?

”We zijn met traditionele methodes opgegroeid en spuiten van bestrijdingsmiddelen is daar een belangrijk onderdeel in. We waren daardoor best huiverig om hiermee te stoppen. Door wekelijks compost-thee te gaan spuiten hadden we toch het gevoel dat we iets deden. Het gaf een gevoel van houvast. Compost-thee is volledig natuurlijk en wordt gebruikt voor plantversterking en bodemverbetering. Inmiddels zijn we hier helemaal mee gestopt en maken we alleen nog gebruik van groencompost.”

Hoe kwamen jullie in contact met biodynamische landbouw?

”Ongeveer 20 jaar geleden waren we boontjes aan het inzaaien. Dit lukte niet in een dag en een deel moest de volgende dag afgemaakt worden. Tot onze verbazing wilde het stukje dat een dag later was gezaaid maar niet groeien, terwijl de rest het geweldig deed. Ik ben gaan onderzoeken wat er anders was en kwam erachter dat de stand van de planeten deze 2e dag zeer ongunstig was geweest. Zo leerde ik over de kosmos en de invloed van de hemellichamen op het groeiproces. De zaaikalender die we in de biodynamische landbouw gebruiken houdt niet alleen rekening met de seizoenen, maar met veel meer, waaronder de invloed van de stand van de maan.”

De stap om Demeter-gecertificeerd te worden was dus minder groot?

”Zonder hier echt bewust van te zijn werkten we al langer volgens de biodynamische methode. Puur door eigen onderzoek en omdat we voelden dat dit klopte. Het verkrijgen van de certificering voor biodynamische landbouw was voor ons meer een formaliteit, onze werkmethodiek hoefde nauwelijks aangepast te worden.”

Hoe reageerde jullie omgeving op deze veranderingen?

”In het begin was er weinig begrip maar inmiddels zien met name oudere familieleden dat wij dankzij het omschakelen nog bestaan. Familie en vrienden die vroeger ook een bedrijf hadden zijn inmiddels allemaal gestopt. Door verandering in wetgeving en stadsuitbreiding werd het boeren steeds moeilijker gemaakt. Als je in de jaren '90 niet mee kon met de schaalvergroting die gaande was, kon je als bedrijf bijna niet overleven. Die schaalvergroting heeft ook gezorgd voor een bepaalde kwetsbaarheid. Je ziet nu bijvoorbeeld boeren die door de huidige crisis met een schuur vol frietaardappelen blijven zitten. Doordat fabrieken gesloten zijn kunnen ze deze nergens kwijt. Wij oogsten het hele jaar door verschillende producten waarmee we onze risico’s spreiden. Als door een plaag een oogst mislukt hebben wij nog voldoende andere producten die wel iets opleveren.”

Welke producten telen jullie zoal?

”De 15 hectare grond zijn verdeeld over 11 percelen waar we door het jaar heen ongeveer 25 verschillende gewassen op telen. Daarnaast hebben we een kas van 2.000 vierkante meter, wat Elza’s domein is. Behalve aardbeien telen we diverse groentes, zoals prei, boontjes, slasoorten en in de winter spruitjes. In de kas hebben we op dit moment snijbiet en venkel staan.”

Hoe kijk je nu tegen de gangbare landbouw aan?

”Na mijn middelbare school ben ik naar de landbouwschool gegaan. Van de dingen die ik daar geleerd heb kan ik eigenlijk niets gebruiken op mijn bedrijf. Ik leerde alles over bestrijdingsmiddelen maar niets over bodemleven of vruchtwisselling. Dit laat zien hoever de verschillende visies op landbouw uit elkaar zijn gegroeid. Vroeger waren alle boerderijen gemengde bedrijven en hield iedereen rekening met de seizoenen. Als ik met mijn oom van 80 praat blijkt dat ons bedrijf lijkt op de boerderij waar hij is opgegroeid.”

Wat heeft het bedrijf jullie in de jaren geleerd?

”De grote opbrengst die men in de gangbare landbouw probeert na te streven klopt gewoon niet. Het is een zwak systeem wat ongewoon en ook ongezond is. Alleen door constant aan een infuus van kunstmest en bestrijdingsmiddelen te liggen kunnen deze resultaten behaald worden.Om te komen waar we nu staan hebben we heel veel kleine stapjes gezet. En deze ontwikkeling blijft doorgaan. Ik probeer ieder jaar iets nieuws, maar laat ook ieder jaar weer wat vallen. De aarde vertelt ons zoveel. Wil je iets onnatuurlijks doen, dan werkt het gewoon niet. Zo probeerden we aardbeien te telen die in augustus en september geoogst kunnen worden. Dit is laat en je ziet direct dat er problemen ontstaan. Je krijgt beestjes of andere plagen. Als je accepteert dat dit niet gaat en iets anders teelt maak je het jezelf een stuk gemakkelijker.”

Jullie zijn een vegan bedrijf. Wat houdt dit in?

”Wij gebruiken helemaal geen dierlijke producten. Veel boeren gebruiken dierlijke mest maar wij werken uitsluitend met groencompost. We kunnen hier een officiële certificering voor krijgen maar ik weet niet of het de investering wel waard is. Misschien is het iets dat we in de toekomst doen.”

Binnen de biodynamische landbouw is het dierlijke element een belangrijk onderdeel. Hoe geven jullie hier dan invulling aan?

”Kijk rond op het bedrijf en je ziet dat hier heel veel dieren zijn. Tussen de bloemen zoemen hommels en bijen. De bodem zit vol wormen, er zijn vogels, konijnen en veldmuizen.” En inderdaad, een perceel staat vol gele bloemen. Als ik iets dichterbij kom hoor ik gezoem en zie dat het vol leven zit. Er vliegen honderden insecten rond. ”Dit zijn spruiten van afgelopen winter” vertelt Peet. ”Normaal frezen we de planten weg na het oogsten maar deze hebben we laten staan. In de lente komen ze dan tot bloei en zoals je ziet zijn de insecten hier dol op. Ik zorg er altijd voor dat er iets in bloei staat op het bedrijf.”

Over Peet en Elza de Krom

Peet (1965) en Elza (1964) de Krom runnen samen het bedrijf. In het oogstseizoen worden ze geholpen door lokale jongeren. Het grootste deel van de producten wordt door Odin afgenomen. Daarnaast leveren ze aan een aantal lokale (web)winkels en iedere zaterdag is de boerderij winkel geopend. ”Onze grond is ondergebracht bij Stichting Grondbeheer waardoor in de toekomst een nieuwe biodynamische tuinder zich hier kan vestigen en doorgaan met wat wij gestart zijn. Hopelijk is dat een van onze 3 kinderen, maar het kan ook iemand anders zijn.”